काठमाडौं । 'हुदहुद' नामको आँधीले निम्त्याएको क्षतिको विवरण आइनसक्दै अरब सागरमा अर्को आँधीको संकेत देखा
परेको छ । जल तथा मौसम विज्ञान विभागका महानिर्देशक ऋषिराम शर्माका अनुसार अहिले अरब सागरमा 'ड्रि्रेसन' -आँधीअघिको मौसमी अवस्था) देखा परेको छ ।
'त्यो ड्रि्रेसन विकसित भयो भने साइक्लोन अर्थात् चक्रवात -आँधी) को रुप लिनेछ, अरब सागरमै देखा परेको मौसमी प्रणालीको असर स्वरुप आइतबारदेखि पर्ूर्वी भाग र काठमाडौंसम्मै मौसममा गडबडी देखिएको हो । यसको असर केही
दिन रहन सक्छ ।' अरब सागरबाट भुटान, सिक्किम हँुदै नेपाल प्रवेश गरेको मौसमी प्रणालीको असरका साथै पश्चिम वायुको समेत प्रभावका कारण मौसममा गडबडी आ- एकाले पदयात्राका लागि उपयुक्त समय नभएकोसमेत महानिर्देशक शर्माले बताए । 'एकै पटक दर्ुइवटा प्रणाली विकसित भएकाले पदयात्रा गर्न उपयुक्त मौसम छैन,' उनले भने । उता, 'भारतीय मौसम विज्ञान विभाग'ले अरब सागरमा देखा परेको 'ड्रि्रेसन'ले सोमबार वा मंगलबारसम्ममा चक्रवात -आँधी) को रुप लिन सक्ने अनुमान गरेको छ । त्यो चक्रवात ओमान हँुदै करिब सातापछि भारतको गुजरात आइपुग्नेछ । सम्भवतः त्यस चक्रवातको नाम 'निलोफर' राखिने 'भारतीय मौसम विज्ञान विभाग' लाई हवाला दिंदै 'न्युमेरिकल वेदर प्रेडिक्सन' ले जनाएको छ ।
'निलोफर' नामको चक्रवातको नाम पाकिस्तानले तय गरेको हो । जल तथा मौसम पर्ूवानुमान महाशाखाले तीन दिनभन्दा बढीको मौसमी गतिविधि को अनुमान गर्दैन । त्यसैले सम्भावित आँधीबारे महाशाखाले अहिले नै आधिकारिक टिप्पणी गरेको छैन । तर, महाशाखाका मौसमविद् सुवास रिमालले भारतीय मौसम विज्ञान विभाग -आईएमडी) लाई हवाला दिंदै ६ र ७ दिनपछि आउने आँधीको असर मुलुकको पश्चिम र मध्यभाग हुँदै हिमाली क्षेत्रसम्मै पर्न सक्ने उल्लेख गरे ।
'बिहीबार र शुक्रबारसम्ममा सुदूर पश्चिमका विभिन्न भागमा पछिल्लो चक्रवातको असर देखा पर्न सक्छ,' पछिल्लो मौसमी गतिविधि औंल्याउँदै रिमालले आइतबार भने, 'तर, अहिले नै हामीले असरबारे बताउन सक्ने अवस्था छैन ।' उनका अनुसार चक्रवातका कारण उत्पन्न मौसमी गतिविधिबाट डँडेलधुरा, धनगढी, दिपायल हँुदै मध्यपश्चिमका विभिन्न भागमा वषर्ा हुनेछ भने उच्चभागमा हिमपात हुन सक्ने अनुमान छ । केही दिनदेखि अरब सागरमा देखिएको मौसमी प्रणालीकै कारण आइतबार पर्ूर्वी भाग हुँदै काठमाडौं र मध्यभागको मौमसमा परिवर्तन देखिएको छ । आकाशमा बादल लागेर धुम्मिएको मात्रै छैन, चिसोसमेत ल्याएको छ । अरब सागरमा देखा परेको प्रणाली भारतको महाराष्ट्र, मध्यप्रदेश, बिहार हँुदै नेपालको तर्राई भाग हुँदै प्रवेश गरेको रिमालले बताए । 'मध्यप्रदेश र बिहारमा न्यूनचापीय क्षेत्र विकास भएको र बिहारसँग तर्राई जोडिएकाले त्यसकै प्रभावस्वरुप हामीकहाँ बदली भएको हो,' उनको विश्लेषण छ । महाशाखाले केही दिन मौसममा गडबडी हुनसक्ने भएकाले र्सतर्कता अपनाउन आग्ा्रहसमेत गरेको छ ।
'मध्य, पर्ूर्वी र पश्चिम भागका विभिन्न स्थानमा वषर्ा हुन सक्छ,' मौसमविद् रिमालले भने, 'भारी नै नभए पनि धेरै भागमा
छिटफुट वषर्ा हुनेछ र चिसो बढ्नेछ ।' महाशाखाका पर्ूवप्रमुख वरिष्ठ मौसमविद् मणिरत्न शाक्यले अहिले देखिएको मौसमी गतिविधि 'पोस्ट मनसुनको प्रभाव' भएको टिप्पणी गरे । पछिल्ला २० वर्षता मनसुन सकिने अवधि लम्बिएको शाक्यले बताए ।
के हो निलोफर -
हालैको समुद्री आँधी 'हुदहुद' ओमानले राखेको नाम थियो । सन् १९५३ देखि एटलान्टिक ट्रोपिकल स्ट्रोम र नेसनल हुरि
केन सेन्टरले आँधीको नामकरण गर्न थालेका हुन् । 'द इन्डिया मेटियोरोलोजिकल डिपार्टमेन्ट'ले आठवटा देशहरु भारत, पाकिस्तान, बंगलादेश, म्यानमार, माल्दिभ्स, ओमान, श्रीलंका र थाइल्यान्डलाई चक्रवातको नाम राख्न सल्लाह दिएको थियो । त्यसअनुसार ती देशले आँधीका ६४ नाम प्रस्तुत गरेका थिए । आठैवटा देशले आठ-आठवटा नाम प्रस्तुत गरेका थिए । जतिबेला अरेबियन सागर वा बंगालको खाडीमा आँधी वा चक्रवात आउँछ, त्यही सूचीबाट नाम राखिंदै आएको छ । नाम पनि तिनै आठवटा देशको वर्ण्ाानुक्रम अनुसार पालैपालो राखिन्छ । 'हुदहुद' पछि यो इलाकामा आउने आँधीको नाम राख्ने पालो पाकिस्तान अर्थात् 'पी' को हो । उसले यस क्षेत्रमा आउने आँधीको नाम 'निलोफर' तय गरि सकेको छ । त्यसैले अब जहिले आए पनि उक्त आँधीको नाम 'निलोफर' रहनेछ । त्यसपछिका पालो आउने 'एस' अर्थात् श्रीलंकाले 'आशोबा' र 'टी' अर्थात् थाइल्यान्डले 'कोमेन' नाम प्रस्ताव गरिसकेका छन् ।
-साभारः त्रिशूलीपत्र अनलाइन)
